Helofytenfilter & poel

De poel wordt omarmd door een helofytenfilter dat een mooie schakering van inheemse oeverplanten huisvest. In een helofytenfilter worden planten aangeplant die tezamen met alle leven wat in het water ontstaat op een natuurlijke manier het water zuiveren. Apparatuur is helemaal niet nodig. In de poel groeien ook de ondergedoken en drijvende planten die bij deze waterdiepte horen. Daar mag een mooie witte waterlelie natuurlijk niet ontbreken. Niet inheems, maar wel ingeburgerd op veel plaatsen in Nederland. De zwanenbloemen en het pijlkruid zijn bekende inheemse slootplanten. Je vindt ze terug op hun natuurlijke plek in de overgang tussen moeras en dieper water. Koekoeksbloem, kievitsbloem en mooie fijne mossen die we in de oever langs natuurlijke poelen kunnen vinden, kleden het randje langs de poel kleurrijk aan.

Het opvangen van regenwater in de stad is belangrijk, het afkoppelen van de hemelwaterafvoer is een goed begin. Je kunt het water gebruiken om planten in borders van water te voorzien of het water langzaam te laten infiltreren via een wadi. Je kan zo in de tuin weer een aparte zone creëren voor beplanting die houdt van natte voeten.

De poel vormt het middelpunt in deze tuin; beginplaats en eindplaats van de alles verbindende spiraal. Het water vormt de natuurlijke bron voor al het leven. Kraamkamer voor veel insecten en amfibieën. Drinkplaats en schuilplaats voor dieren en plaats van verwondering voor de mens.

‘Water in tuin en openbare ruimte’

Bij het inrichten van een natuurrijke tuin of openbare ruimte is het belangrijk aandacht te schenken aan de gradiënten. Een gradiënt is een overgang tussen twee gebieden. Een overgang van droog naar nat, van voedselrijk naar voedselarm, van licht naar donker bijvoorbeeld. Waar in de natuur zulke gradiënten voorkomen vinden we vaak een grote soortenrijkdom. Voor mens, plant en dier is met name in de overgang van droog naar nat veel te zien en te beleven. Zo’n overgang is op verschillende manieren te realiseren.

Hemelwater afkoppeling

Zaag de regenpijp aan de woning door en laat het regenwater weglopen in een nabijgelegen plantenborder. Graaf onder deze afgekoppelde regenpijp een speciekuip of ton in de grond en er ontstaat een klein vijvertje. Als het vijvertje tijdens een regenbui overstroomt zal het water in de border stromen en daar in de bodem wegzakken.

Bij het afkoppelen van meerdere regenpijpen kun je ze uit laten komen in een wadi. Een wadi is een beplante greppel met een doorlatende bodem waar overtollig regenwater tijdelijk wordt opgevangen en langzaam in de bodem infiltreert.

Rondom de wadi ontstaat een milieu met zijn eigen planten en dierenleven.

Als er geen ruimte is voor een wadi of als andere omstandigheden een wadi niet toelaten, kan er gedacht worden aan bijvoorbeeld een infiltratiekrat. Deze of andere technische oplossingen voegen

voor planten en dieren niets toe. Ze dienen er alleen voor om het regenwater in de bodem te laten infiltreren en het riool niet te belasten. Gebruik deze technische oplossingen dan ook alleen als het  niet anders kan.

Gootjes en beekloop

Bij het afkoppelen van een regenpijp kan het nodig of wenselijk zijn een gootje te maken richting de wadi. Hier kunnen verschillende materialen voor gebruikt worden.

Stenig materiaal zorgt voor een snelle afvoer en weinig infiltratie ‘onderweg’, een gootje van dakpannen bijvoorbeeld. Ook kan er een ander bodemmateriaal aangebracht worden. Bijvoorbeeld leem als je op zandgrond werkt. Afhankelijk van het materiaal dat je gebruikt ontstaan er verschillende natuurlijke milieus.

Als je een vijver aanlegt kun je ook aan een beekloop denken. Met een beekloop kun je stromend water creëren. Het water wordt rondgepompt en kan onderweg een moerasje, open water en oevervegetatie voeden. Door te werken met verschillende bodemmaterialen creëer je verschillende leefomstandigheden met elk hun eigen planten en dieren.

Water opvangen voor hergebruik

Het plaatsen van een regenton zorgt voor de opvang van water dat op een ander moment ook in de (moes)tuin gebruikt kan worden.

Ook zijn er installaties om regenwater op te vangen om o.a. het toilet mee door te spoelen. Hoe ver wil je gaan?

Vijver

Kenmerk van een vijver is dat er altijd water in staat. Het aanleggen van een vijver kan op verschillende manieren. Een Wilde Weelder legt bij voorkeur een natuurvijver aan. Dat kan grofweg op twee manieren:

Als het grondwater hoog genoeg staat, graven we het liefst de vijver zo diep dat hij altijd met grondwater gevuld is. Het waterniveau in de vijver zal variëren met de grondwaterstand. Als je de oevers glooiend maakt creëer je een oever met een grote diversiteit aan natuurlijke flora en fauna.

Een tweede manier is het aanbrengen van een ondoordringbaar bodemmateriaal (klei of leem). De  benadering hierbij is vergelijkbaar met de aanleg van een beekloop. Het bodemmateriaal dat je kiest bepaalt de leefomstandigheden en dus de keuze van planten en dieren. Een vijver en een beekloop zijn goed te combineren.

Poel

Een poel is een landschappelijke inpassing van een ondiepe laagte in een terrein waar een deel van het jaar water in staat. Het water in de poel kan regenwater of grondwater zijn. Doordat de poel een deel van het jaar (in de zomer) droogvalt zijn de leefomstandigheden anders dan in een natuurvijver. Zo kunnen er bijvoorbeeld geen vissen in overleven.

Poelen hebben een landschappelijke waarde en worden ook wel aangelegd als broedplaats voor amfibieën en insecten zoals kikkers en libellen. De ‘kikkerpoel’ is een algemeen bekende kreet. De kikkerpoel is een poel met een geschikte biotoop voor padden en kikkers. Ook salamanders kunnen hier voorkomen.