Natuurtuin, natuurlijk?

Bij Wilde Weelde laten we ons graag inspireren door de natuur, ook bij het maken van tuinen en bij het groenbeheer. Maar kan een tuin eigenlijk wel natuurlijk zijn? Natuur omvat immers juist datgene wat zich ontwikkelt en handhaaft zonder dat de mens zich ermee bemoeit? Het gaat er om, hoeveel natuur we toelaten of zelfs uitnodigen.

In de loop van de geschiedenis zien we over dit onderwerp heel verschillende opvattingen voorbij komen.
In een ver verleden was de natuur alomtegenwoordig, gevaarlijk en bedreigend. In tuinen in de Middeleeuwen, Renaissance en Barok toonde de mens vooral zijn overheersing op de natuur, door streng symmetrische lijnen en snoeivormen toe te passen. Alleen nuttige of lieflijke planten kregen een plaats in de tuin. in de Romantiek liet men de teugels wat vieren. Tuinen weerspiegelden toen een ideaalbeeld van landschap en natuur. Sterk gecontroleerd door de mens, dat wel.
Eigenlijk was het pas halverwege de 20e eeuw dat de houding van de westerse mens tegenover de wilde natuur veranderde van het temmen en beheersen naar het bestuderen en beschermen in al haar facetten. Toen was de natuur inmiddels teruggedrongen tot in verarmde, kwetsbare en versnipperde natuurgebieden).

In de omgang met onze tuinen zien we die verschillende opvattingen nog allemaal terug. Helaas overheerst vaak de neiging om alles onder controle te willen houden. Onkruid is in die situatie altijd ongewenst, planten die te hard groeien of slordig worden zijn lastig. Het lijkt het meest veilig om te kiezen voor veel steen en voor nette” planten, liefst groenblijvend….
Aan het andere eind van het spectrum zijn er tuinen waar zo min mogelijk wordt ingegrepen. Planten mogen zich uitzaaien, ook wilde planten. Dat kan een paradijsje opleveren, vooral waar de onzichtbare hand van een meester voorzichtig corrigeert, toevoegt of weghaalt.

Tussen die beide uitersten bewegen onze klanten zich en ook wijzelf als groenvoorzieners. Het meest natuurlijk is het gebruik van wilde, inheemse planten. Ontegenzeggelijk hebben die ook aan het dierenleven het meest te bieden, zeker als het gaat om waardplanten. Ik zou echter de vele tuinplanten niet willen missen, vaak afkomstig uit andere delen van de wereld en geselecteerd om hun goede tuineigenschappen: bloemkleur, plantvorm, bloeitijd et cetera. De al te zeer doorgekweekte planten sla ik daarbij over.

Er is een toenemende belangstelling voor dieren zoals vogels en vlinders die de tuin komen bezoeken. Ook bijen worden door steeds meer mensen gewaardeerd en soms zelfs andere insecten en spinnen….. Voor wie zich verdiept in het gecompliceerde leven in de bodem, het zogenaamde bodemvoedselweb, zal een wereld opengaan. Die begrijpt dat tuinen onderdeel zijn van een grote groenstructuur en wezenlijk kunnen bijdragen aan de biodiversiteit die in onze versteende wereld zo onder druk staat.

Een tuin is geen natuur, maar kan ook niet zonder! Natuur is immers overal. Elk jaar komen er weer planten op, wild of aangeplant en de bodem komt tot leven met alle processen die essentieel zijn voor ieders voortbestaan. Het is aan ons om hieraan vorm te geven, keuzes te maken en te genieten. Met respect en open oog voor wat er vanzelf op ons afkomt. Wie meer natuur toelaat in de tuin wordt beloond met verrassingen en echte ontspanning.

Marjolein van de Bosch, Marjolein Tuinwerk
Margo van Beem, Vis à Vis Ontwerpers